Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti


Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti,[1][2] Azerbaycan Halk Cumhuriyeti[3] veya kısaca Azerbaycan Cumhuriyeti (AzericeAzərbaycan Demokratik Respublikası, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti), Doğu Kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629[4] km2 olan, Müslüman ve Türk toplumlarında kurulan ilk[5] laik ve demokratik devlet.[6] Nüfusu 2 milyon kişiye[7] ulaşan cumhuriyetin sınırları kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti, kuzeybatıda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, batıda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve güneyde İran'la belirlenmiştir. Azerbaycan'da en büyük şehir olan Bakü'nün Bolşevik Bakü Sovyeti'nin kontrolünde olması nedeniyle, AHC'nin geçici başkenti Gence olmuştur.

Millî Şûra'nın ilk toplantısı 28 Mayıs 1918'de yapıldı ve Azerbaycan'ın bağımsız bir devlet ilan edilmesi için tarihi bir karar alındı. Böylece, 100 yılı aşkın bir aradan sonra, Doğu ve Güney Kafkasya'da Azerbaycan'ın millî devleti yeniden tesis edildi. Aynı toplantıda, yeni bir demokratik devletin kurulması gerçeğini yasal olarak belirleyen "Azerbaycan'ın Bağımsızlığı Yasası" kabul edildi.[8][9]

Devlet gücü üç koldan oluşuyordu: Azerbaycan parlamentosu, hükûmet ve yargı. Devlet, kanunlar ve parlamento tarafından kabul edilen kararlarla yönetiliyordu. Çok az sayıda halk da dâhil olmak üzere Azerbaycan topraklarında yaşayan tüm halklar, milletvekilleri tarafından parlamentoda temsil edildi. Yürütme gücü hükûmete aitti. Hükûmet parlamentoya karşı sorumluydu. Azerbaycan Halk Cephesi hükûmeti 28 Mayıs - 16 Haziran 1918 tarihleri arasında Tiflis'te (Gürcistan), 16 Haziran - 17 Eylül tarihleri arasında Gence'de ve 17 Eylül - 28 Nisan 1920 tarihleri arasında Bakü'de faaliyet gösterdi. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Paris Barış Konferansı kararıyla bağımsız bir devlet olarak tanındı. Dünyanın birçok ülkesiyle büyükelçilik ve misyon düzeyinde diplomatik ilişkiler kurdu, ikili ve çok taraflı anlaşmalar yaptı. Halk Cephesi de bağımsız bir yargının kurulması için önemli adımlar attı.

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, uluslararası hukuk normlarını büyük ölçüde ihlal eden RSFSR'nin askerî müdahalesi sonucunda 28 Nisan 1920'de ortadan kaldırıldı. Kuzey Azerbaycan Bolşevik birlikleri tarafından işgal edildi ve tekrar Rusya'ya boyun eğdirildi. 1991 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin dağılması sonucunda Azerbaycan halkı Kuzey Azerbaycan'da devlet bağımsızlığına kavuşmuştur. Azerbaycan Cumhuriyeti, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin halefi ve varisidir.

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti
آزربایجان خلق جومهوریتی
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti
1918-1920
Azerbaycan Halk Cumhuriyeti bayrağı
Slogan
!بیر کره یوکسلن بایراق، بیر داها ائنمز
Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz!
Bir kere yükselen bayrak bir daha inmez!
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından 1919 Paris Barış Konferansında sunulan resmi haritanın renkli versiyonu.
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından 1919 Paris Barış Konferansında sunulan resmi haritanın renkli versiyonu.
BaşkentGence (Eylül 1918'e kadar)
Bakü
Yaygın dil(ler)Türkçe
DemonimAzerbaycanlı
HükûmetÜniter parlamenter cumhuriyet
Başbakan 
• 1918-1919
Fetali Han Hoyski
• 1919-1920
Nesib Bey Yusufbeyli
• 1920
Memmedhasan Hacınski
Meclis Başkanı 
• 1918
Mehmed Emin Resulzade
• 1918-1920
Alimerdan Bey Topçubaşov
Yasama organıAzerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Millî Şûrası
Tarihçe 
• Kuruluşu
28 Mayıs 1918
28 Nisan 1920
Yüzölçümü
191899.908,87 km2
Nüfus
• 1919
4.617.671
Para birimiAzerbaycan manatı
Öncüller
Ardıllar
Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti
Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Günümüzdeki durumuAzerbaycan
Ermenistan
Gürcistan