İran Şehinşah Devleti
İran Şehinşah Devleti (Farsça: کشور شاهنشاهی ایران romanize: Keşver-î Şehinşâhi-ye İran)[3] ya da yaygın ismiyle Pehlevi İranı, 1925 yılından İran İslam Devrimi'nin bir sonucu olarak monarşinin devrildiği 1979 yılına kadar varlığını sürdürmüş devlet.
1925 yılında İran Kazak Tugayı'nın eski bir tuğgenerali olan Rıza Han (1919 yılında soyadını Pehlevi olarak seçmiştir.)[4] tarafından Kaçar Hanedanı'ndan Ahmed Şah Kaçar'ı tahttan indirdi ve kendini Şah ilan etti.[5] 15 Aralık 1925'te krallık yeminini etti ve Kaçar İranı'na son verdi.[6] Başlangıçta, Pehlevi çağdaşı Atatürk'ün Türkiye'de yaptığı gibi cumhuriyet ilan etmeyi planlamıştı. Ancak İngilizler ve din adamlarının muhalefeti karşısında bu fikirden vazgeçti.[7] 1930'lu yıllarda Rıza Pehlevi'nin aşırı laik ve milliyetçi tavırları orta ve burjuva sınıfı tarafından beğenilse de muhafazakar dindar kesim tarafından tepki topladı. 1935'te Rıza Şah ülkenin demonimini İranlı olarak değiştirdiği ve Batılı ülkelerin de buna göre değişiklikler yapması hakkında bir kararname yayımladı. Daha sonrasında oğlu Muhammed Rıza Pehlevi 1959'da hem İranlı hem de Fars'ın kabul edilebilir olduğunu ve birbirinin yerine kullanılabileceğini açıkladı.
Anglo-Pers Petrol Şirketi neredeyse bütün İran'ın petrollerini kontrol ediyor olsa da I. Dünya Savaşı'nda İngiltere ve Rusya'nın işgali ve İngilizlerin bunu örtbas etmeye çalışması[8] nedeniyle Rıza Şah İngiliz ve Sovyet şirketlerine sözleşme vermekten kaçındı ve Almanya, İtalya gibi Avrupa ülkelerinden teknik yardım almayı tercih etti.
Pehlevî İranı کشور شاهنشاهی ایران (Farsça) Keşver-î Şehinşâhi-ye İran | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1925-1979 | |||||||||||||
 | |||||||||||||
Slogan مرا داد فرمود و خود داور است Marā dād farmud o Khod dāvar ast "Bana emrettiği adalet, beni yargılayacağı gibi" | |||||||||||||
.svg) | |||||||||||||
| Başkent | Tahran | ||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Farsça | ||||||||||||
| Resmî din | Şia | ||||||||||||
| Demonim | Fars (21 Mart 1935'e kadar) İranlı (22 Mart 1935'ten sonra) | ||||||||||||
| Hükûmet | Üniter parlamenter anayasal monarşi | ||||||||||||
| Şahenşah | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Başbakan | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Yasama organı | Ulusal Danışma Meclisi (tek meclisli yasama organı olarak; 1925-1949) Meclis (çift meclisli yasama organı olarak; 1949-1979) | ||||||||||||
| Senato | |||||||||||||
| Ulusal Danışma Meclisi | |||||||||||||
| Tarihî dönem | İki savaş arası dönem • II. Dünya Savaşı • Soğuk Savaş | ||||||||||||
| |||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||
| 1.648.000 km2 | |||||||||||||
| Para birimi | İran riyali (IRR · ریال) | ||||||||||||
| |||||||||||||
0 Yorumlar